Was het vertrouwen van mkb-ondernemers in de wereldwijde marktvooruitzichten zo’n twee jaar geleden nog zeer hoog, zo is dit nu aanzienlijk gedaald. En hoewel bedrijven niet direct vrezen voor een nieuwe recessie, zijn mkb-ondernemers maar gematigd positief over de vooruitzichten, zo blijkt uit onderzoek van Grant Thornton.

Het International Business Report (IBR) onderzoek van Grant Thornton is een periodiek onderzoek, dat (sinds 1992) wordt gehouden onder bedrijven in het middensegment van de markt. Het onderzoek biedt inzicht in de meningen en verwachtingen van ongeveer 10.000 bedrijven in 28 economieën.

Voorzichtig optimistisch

Volgens de nieuwste editie van het onderzoek is het optimisme onder ondernemers dit jaar gedaald tot 59% – eind 2021 lag dit percentage nog op 70%. Ondanks deze daling ligt het optimisme nog altijd wel boven het historische marktgemiddelde. De onderzoekers concluderen dat bedrijven er weliswaar vertrouwen in hebben dat de marktomstandigheden zullen verbeteren, maar dat gezien enkele grote uitdagingen in de markt het optimisme onder de mkb-ondernemers er niet van afspat.

MKB-ondernemers maken zich vooral zorgen over de economische onzekerheid en de hoge energiekosten waar de markt mee kampt. 60% van de bedrijven in het middensegment noemt deze factoren als mogelijke factoren die de groei van hun organisatie in gevaar brengen. Overige uitdagingen vormen de beschikbaarheid van gekwalificeerd personeel (aangemerkt door 57% van de respondenten) en arbeidskosten (55%).

Ondanks deze uitdagingen lijkt er echter voldoende aanleiding te zijn om positief vooruit te blikken, want het mkb heeft de afgelopen jaren veel veerkracht getoond en heeft laten zien dat het zich goed heeft kunnen aanpassen aan de veranderende markt.

Optimisme op de proef gesteld

Marcel Welsink, CEO van Grant Thornton Nederland: “Bedrijven in het middensegment hebben het recht om optimistisch te zijn. Hun optimisme is zeker op de proef gesteld, maar de afgelopen jaren hebben bedrijven in het middensegment laten zien dat zij veerkrachtig zijn […] Ze zijn wendbaar en flexibel, maar ze gaan ook verstandig om met die uitdagingen, zodat ze er uiteindelijk sterker uitkomen.”

Vooruitkijkend nemen mkb-organisaties verschillende stappen om te anticiperen op de toekomstige marktontwikkelingen. Zo herzien veel bedrijven bijvoorbeeld hun toeleveringsketens om meer waarde te kunnen leveren en te groeien door het verleggen van handelsroutes en het betreden van nieuwe markten.

Verder zoeken ze nieuwe kansen. als antwoord op de economische onzekerheid, inflatie en cyberaanvallen. Het succes van die inspanningen valt of staat echter bij het vinden, aantrekken en het behouden van het juiste talent, dat doeltreffende met al deze uitdagingen kan omgaan. Vanwege de huidige tekorten aan arbeidskrachten en de stijgende arbeidskosten als gevolg van inflatie is dit echter geen gemakkelijke opgave.

Tot slot proberen veel ondernemers ook nieuwe investeringsgebieden aan te boren om de productiviteit te verhogen en concurrentie voor te blijven.

Veerkracht tonen, niet overreageren

Welsink concludeert: “Ondernemers in het middensegment hebben geleerd dat ze zich veerkrachtig moeten opstellen om de geopolitieke en economische onzekerheid van de huidige wereldwijde markten te overleven.”

“De taak van leiders is om strategisch te reageren op deze veranderlijke markt zonder te overreageren. Ondernemers in het MKB die dit evenwicht vinden, zullen sterker uit de bus komen en beter in staat zijn om kansen te benutten zodra de markt weer aantrekt.”

Bron: Consultancy.nl

Bron: Consultancy.nl en Alfa Consultants

Een mooi artikel over één van onze recente overnamebegeleidingen leest u op de website van brancheorganisatie BOBB:

Strategische overname zorgt voor verdere groei en continuïteit | Beroepsorganisatie voor Specialisten in Bedrijfsoverdracht (bobb.nl)

Bron: consultancy.nl

Als je een bedrijf wilt overnemen, heb je daar eigen vermogen voor nodig. Ongeacht wat de hoogte is van de koopsom, iedere (aanvullende) financier wil dat de koper ook een gedeelte van het risico neemt. 

Want het is heel simpel: als een ondernemer al niet bereid is om risico’s te lopen, waarom zou een bank of andere financiers het dan wel doen? Banken, maar ook investeerders, willen dat een koper commitment toont. Ze willen dat hij ‘pijn lijdt’ als het misloopt, want alleen dan zal hij zich maximaal inspannen om van het overgenomen bedrijf een succes te maken.

Mogelijkheden van eigen vermogen

Er zijn verschillende mogelijkheden om eigen vermogen te vergaren, zodat je een bedrijf kunt overnemen.

Family, friends & fools

Kun je lastig financiering krijgen of ziet je eigen netwerk niet genoeg heil in jouw toekomstplannen, dan kunnen ‘family, friends & fans’ wellicht uitkomst bieden. Zeker wanneer je goede afspraken met elkaar kunt maken over rente, terugbetaaltijd en andere voorwaarden. Het is wel verstandig om vooraf te bepalen of je relatie bestand is tegen eventuele tegenvallers. Wat gebeurt er als je geldschieter binnen de familie zelf plotseling veel geld moet hebben of als je een maandje krap zit en niet kunt aflossen. 

Meerwaarde eigen woning

De overwaarde op je eigen woning kan een middel zijn om het benodigd eigen vermogen bij elkaar te krijgen voor een bedrijfsovername. Als er namelijk sprake is van een meerwaarde in de eigen woning – als de getaxeerde waarde hoger is dan de afgesloten hypotheek – dan wordt dat als eigen vermogen gezien. 

Crowdfunding

Met crowdfunding kun je een stuk eigen vermogen ophalen. Via een crowdfundplatform kun je ‘investeerders’ vragen om in jouw plannen te investeren. Er zijn verschillende platformen die zich specialiseren in de financiering van vastgoed. In ruil voor funding bied je rente, dividend, een aandeel in het bedrijf of een andere (tastbare) vergoeding. Kijk wel goed wat je weggeeft in ruil voor kapitaal.

Percentage eigen vermogen

De richtlijn bij overnames in het MKB is dat de koper zo’n 20 procent van de totale overnamesom (ongeacht of de prijs 100.000 of 10.000.000 euro is) moet financieren met eigen vermogen. Want nogmaals: iedere (aanvullende) financier wil dat de koper ook een gedeelte van het risico neemt, zodat hij zich volledig inzet om van de bedrijfsovername een succes te maken.

Bron: Conatum en Brookz

Ieder jaar publiceert het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) de financieringsmonitor, op verzoek van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK).
De belangrijkste uitkomsten uit 2022 zijn:
* Financieringsbehoefte neemt verder af;
* Oriëntatie via de bank vlakt af;
* Na 2 jaar weer een toename van aantal (succesvolle) aanvragen;
* 33% van de ondernemers gaat voor oriëntatie naar een Corporate Finance adviseur/specialist en 35% naar een accountant.

Deze laatste conclusie omarmen wij graag, een mooie ontwikkeling! Wij zouden deze echter nog liever versterken: gezamenlijk met de vertrouwde accountant onze specialisatie en ervaring op het gebied van Corporate Finance persoonlijk en professioneel inzetten ten dienste van het MKB!

Lees hier het hele onderzoek: https://lnkd.in/eE9nacjS

MKB-ondernemers investeren graag in zinvolle activiteiten en willen – als het niet nodig lijkt – liefst geen geld uitgeven aan adviseurs. Bij de aan- of verkoop van een bedrijf, wordt dan ook vaak de vraag gesteld of een adviseur wel nodig is.

‘Een overnameadviseur is nuttig bij alle overnames en nodig bij de meeste’, zo wordt gezegd. Niet alleen qua tijdsinvestering, maar ook om dure fouten te voorkomen.

Vlieguren

Misschien kun jij je je eerste klusje nog herinneren. Je hebt de vakman aan de slag gezien of je hebt even een filmpje op internet opgezocht. En daarna ging je zelf aan de slag. Vaak bleek het toch allemaal iets lastiger dan verwacht en ging het zeker niet zo simpel. Dat kwam omdat je nog niet voldoende ‘vlieguren’ had gemaakt. En nog niet alle problemen en oplossingen was tegengekomen. Zo gaat dat vaak met eerste keren.

Bij het verkopen van hun bedrijf denken ondernemers ook vaak dat ze het prima zelf kunnen. In de praktijk is het inzetten van een adviseur een slimme zet. Er zijn goede argumenten.

Goed advies is een duurzame investering

Een adviseur voorkomt een hoop tegenvallers:

• Een te hoge aankoopsom
• Een te lage verkoopsom
• Een duur contract waar je niets van begrijpt/niets aan hebt
• Verzuurde verhoudingen tussen koper en verkoper
• Een over-complexe constructie
• Een onjuiste match
• Onnodig verrijken van de belastingdienst
• Naast je normale werkzaamheden heel veel extra uren investeren

De kosten van deze tegenvallers zijn vele malen groter dan de investering in een adviseur. De tegenvallers kunnen makkelijk in de tonnen of miljoenen lopen. De gemiddelde investering in de adviesuren van een overnameadviseur in het MKB is zo’n € 30.000 (exclusief successfee, bron: Brookz). Een eenvoudige rekensom.

Type adviseurs

Voor alle situaties is er een passende adviseur. Heb je alleen een kandidaat of koper nodig, dan is er de netwerkadviseur. Wil je volledig ontzorgd worden, dan is er het overnameadvieskantoor. Daartussenin bestaan vele varianten. Je kunt kiezen tussen nichespelers en meer allround kantoren.

Een goede adviseur is snel op de hoogte van jouw type onderneming en jouw markt.

Match tussen ondernemer en adviseur

Kies een adviseur die bij de situatie van jouw onderneming past. En vooral die bij jou als ondernemer past. Een overnametraject is niet alleen zakelijk maar ook emotioneel uitdagend en stressvol. Vertrouwen tussen ondernemer en adviseur is daarom essentieel.

Het is belangrijk dat de adviseur opereert volgens de normen en waarden van de ondernemer. De ondernemer kan dan makkelijker het traject overlaten aan de adviseur. Dit vertrouwen en wederzijds begrip helpt bij het realiseren van een efficiënt en effectief proces. En dat is voor de duur van het traject (gemiddeld een jaar) wel zo prettig.

Geen adviseur nodig

Wanneer is een adviseur niet per se noodzakelijk?

De ondernemer heeft veel ervaring met overnames én heeft voldoende tijd naast de eigen werkzaamheden;

De onderneming heeft intern een team met kennis en kunde van overnames;

De match is gemaakt, de risico’s en kansen zijn glashelder, de financiering is geen issue, er is 100% vertrouwen, de voorwaarden zijn duidelijk en acceptabel en de overname is niet zodanig dat deze het voortbestaan van de onderneming in gevaar kan brengen.

Samenvattend

Zoals gezegd is een overnameadviseur nuttig bij alle overnames en nodig bij de meeste overnames. Jij als ondernemer kent je eigen situatie en maakt de balans op. In de meeste gevallen weegt de investering makkelijk op tegen de mogelijke risico’s en faalkosten. Kies de adviseur die bij jou en jouw situatie past. Maak gerust een afspraak om kennis te maken.

(Bron: Brookz | Dr. Alinde Bindels RA)

Het aantal fusies & overnames in de logistieke sector blijft ondanks de economische recessie dit jaar “aanhoudend hoog”, volgens een prognose van Grant Thornton.

Hoeveel deals er jaarlijks precies worden gesloten in de logistieke sector is een studie op zich. Tal van analisten houden data bij, maar elke analist heeft zo z’n eigen definities of omvangcriteria voor opname, enzovoorts.

Duidelijk is wel dat de fusie & overnameactiviteit in de logistieke sector al twee jaar op een hoog pitje staat. Ook in 2023 is dit naar verwachting het geval. “Door allerlei ontwikkelingen in de markt verwachten wij een aanhoudend hoog volume aan transacties.”

“Verstoringen van logistieke ketens zijn aan de orde van de dag”. “Denk aan de gevolgen van de coronacrisis, sterke kostenstijging als gevolg van hoge dieselprijzen, loonkostenstijging en het personeels- en materieeltekort. Daarnaast krijgen logistieke partijen te maken met steeds meer regeldruk, vooral op het gebied van duurzaamheid.”

Schaalvergroting biedt uitkomst

Deze ontwikkelingen houden simpelweg in dat het complexer en duurder is voor partijen om te opereren. Schaalvergroting biedt uitkomst. “Partijen kunnen dan bijvoorbeeld overhead makkelijker dragen, efficiënter inkopen, en effectiever inspelen op veranderingen in de markt”.

“De juiste ondersteuning op gebieden als IT, finance en legal is essentieel om succesvol te zijn en te blijven in de logistieke sector”. “Een professionelere backoffice-organisatie kan leiden tot een competitief voordeel, en partijen met meer schaal kunnen dit eenvoudiger realiseren.”

Door deze ontwikkeling zullen vooral kleine partijen zich aansluiten bij grotere branchegenoten, of fuseren met bedrijven van vergelijkbare omvang.

Digitalisering en duurzaam

Ten tweede, de grotere investeringen op het gebied van digitalisering en duurzaamheid die nodig zijn, trekken een zware wissel op de budgetten van logistieke partijen. “Investeringen in IT-systemen zijn doorgaans hoog. Denk aan Transport Management Systemen, Forwarding Management Systemen en de eventuele koppelingen van deze systemen met Management Warehousing Systemen”.

“Hele kleine spelers hebben meer moeite met de benodigde investeringen. Of je nou groot of klein bent, een state-of-the-art systeem moet je aanschaffen, en je moet aan dezelfde regels voldoen”, als voorbeeld.

“Door overnames ontstaan grotere ondernemingen die hun vloot efficiënter kunnen inzetten (minder lege ritten) en over het kapitaal beschikken om de benodigde investeringen te doen in meer klimaatzuinige transportmiddelen zoals elektrische vrachtwagens.”

Interesse van investeerders

Een derde ontwikkeling en aanjager die het duo opwerpt is de toenemende interesse van financiële investeerders. “Bij ongeveer een derde van de transacties is een private equity partij betrokken. Zij vinden de markt steeds interessanter omdat ze waarde kunnen toevoegen en daarmee goede rendementen kunnen behalen”.

“Neem buy-and-build als voorbeeld”. Door verschillende firma’s samen te voegen kan een grotere groep ontstaan die meer waard is dan de som der delen. Lineage Logistics, dat een Amerikaanse investeerder achter zich geschaard weet, is een goed voorbeeld. Alleen al in 2022 kocht de groep drie partijen (Van Tuyl Logistics, H&S Coldstores en Frigocare) op Hollandse bodem.

Antwoord op personeelstekorten

Verder wijst Grand Thornton erop dat overnames een oplossing kunnen bieden op de aanhoudende personeelstekorten. “Zoals bekend is er momenteel overal een groot personeelstekort. Binnen de transportindustrie vertaalt zich dit in een groeiend tekort aan chauffeurs. Overnames zijn een effectieve manier om in een klap een grote hoeveelheid nieuw talent en chauffeurs te werven.”

Bedrijfsopvolging

Tot slot noemt men het welbekende opvolgingsvraagstuk als aanjager voor meer deals in de logistieke markt. “Bij een grote hoeveelheid logistieke bedrijven zijn er eigenaren die de gemiddelde pensioenleeftijd bereiken. Met economische tegenwind voor de boeg verwachten wij de nodige transacties in deze markt.”

Ondanks het relatief grote aantal aan deals dat in de afgelopen jaren reeds is gesloten, geeft men aan dat er nog volop kansen liggen voor consolidatie. “Nederland heeft een sterke maar versnipperde logistieke sector.”

Bron: Conatum en Consultancy.nl

Een bedrijfsoverdracht is een belangrijk moment in het bestaan van een onderneming. En belastingheffing als gevolg van een bedrijfsopvolging kan de continuïteit van een onderneming in gevaar brengen. Daarom zijn er fiscale regelingen voor de bedrijfsoverdracht. Het CPB heeft geconcludeerd dat deze niet optimaal werken. Het kabinet komt nu met een voorlopig standpunt en een vervolgtraject.

Bedrijfsopvolgingsregeling (schenk- en erfbelasting) blijft
Het kabinet kiest er voor de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) niet af te schaffen, maar waar nodig aan te passen. Het kabinet vindt het onwenselijk dat de continuïteit van een levensvatbare onderneming als gevolg van bedrijfsoverdracht via vererving of schenking wordt geschaad met als gevolg een verlies aan werkgelegenheid en economische diversiteit.

Aanpak schijnconstructies
Het kabinet wil schijnconstructies en oneigenlijk gebruik aanpakken, ook binnen de BOR en fiscale doorschuifregelingen. Onderdeel van deze taakopdracht is het uitzonderen van verhuurd vastgoed aan derden van deze regelingen. Concreet betekent dit dat aan een ander verhuurde onroerende zaken in alle gevallen voor deze regelingen worden aangemerkt als beleggingsvermogen. Onroerende zaken die worden gebruikt voor de eigen bedrijfsuitoefening blijven tot het ondernemingsvermogen behoren. De benodigde wetsaanpassing zal deel uitmaken van het Belastingplan 2024. De Belastingdienst heeft kenbaar gemaakt dat dit een grote verlichting in de uitvoeringslast oplevert. Ook voor belastingplichtigen is dit een vereenvoudiging.

Nader onderzoek in de komende maanden
In de komende maanden kijkt het kabinet naar de beste manier om de regelingen verder aan te passen met als doel een positief effect op de doelmatigheid en uitvoerbaarheid van de regelingen, zowel vanuit het perspectief van ondernemers als de Belastingdienst. Dit moet leiden tot eenvoudiger regels en minder juridische procedures. In het voorjaar zal het kabinet bekijken of en welke aanpassingen van de BOR wenselijk zijn.

Het kabinet onderzoekt daartoe de volgende vragen:

• Hoe kan beter onderscheid worden gemaakt tussen ondernemings- en beleggingsvermogen (naast het wettelijk aanmerken van aan derden verhuurd vastgoed als beleggingsvermogen?
• Kan de toegang tot de regelingen beperkt worden tot reguliere aandelen waarmee daadwerkelijk ondernemingsrisico wordt gelopen, bijvoorbeeld reguliere aandelen met een stemrecht? En hoe kunnen deze aandelen worden gedefinieerd?
• Is het wenselijk om de dienstbetrekkingseis in de fiscale doorschuifregelingen te laten vervallen dan wel anders vorm te geven?
• Is het mogelijk om de huidige bezits- en voortzettingseis in de BOR zodanig aan te passen dat deze positiever uitpakken voor de flexibiliteit van ondernemingen (wijziging ondernemingsactiviteiten) waarbij alleen reële bedrijfsopvolgingen in aanmerking komen?
• Is het mogelijk om toepassing van de regelingen te beperken tot een eenmalige toepassing, zodat meermaals gebruikmaken voor dezelfde onderneming tussen dezelfde personen niet mogelijk is (BOR-carrousel)?
• Kan navolging gegeven worden aan de aanbevelingen die het CPB doet om het gebruik van de doorschuifregelingen beter te registreren en in aangiftes op te nemen?
• Welke beleidsopties die het CPB geeft voor een doelmatiger regeling zijn wenselijk?
• Welke knelpunten in de uitvoering die de Belastingdienst heeft gesignaleerd, kunnen verholpen worden?
• Welke knelpunten in de uitvoering die ondernemers signaleren, kunnen verholpen worden?
• Wat is de verdeling van het ondernemings- en beleggingsvermogen in de BOR?

Familiebegrip BOR
Vanuit een aantal maatschappelijke partijen is de wens naar voren gekomen om ook te kijken naar aanpassing van de BOR door een familiebegrip op te nemen. Hierbij zijn er twee denkrichtingen.

De eerste denkrichting is het opnemen van de (extra) voorwaarde dat bijvoorbeeld 50% van de aandelen en van het stemrecht in handen van één familie moet zijn. Dit zou toepassing van de BOR naar verwachting niet eenvoudiger maken en tevens ertoe leiden dat bij sommige reële bedrijfsopvolgingen de BOR niet meer kan worden toegepast. Wel zou hiermee kunnen worden voorkomen dat de BOR kan worden toegepast bij een willekeurig aanmerkelijk belang dat door vermogenden wordt aangeschaft.

Een andere denkrichting is het mogelijk maken dat familieleden die door meerdere verervingen nog maar een zeer klein (minder dan 0,5%) belang hebben in een familieonderneming waardoor dit belang in box 3 wordt belast, toch nog in aanmerking komen voor toepassing van de BOR. Deze denkrichting staat echter haaks op het uitgangspunt van het kabinet om reële bedrijfsopvolgingen te faciliteren en de BOR eenvoudiger te maken. Het kabinet heeft hiernaar gekeken en heeft besloten hier geen opvolging aan te geven.

Traject
De verdere uitwerking van de verbeteropties zal ook worden besproken met verschillende betrokken partijen, zoals bijvoorbeeld VNO-NCW, MBK-Nederland en Familiebedrijven Nederland.

In het voorjaar neemt het kabinet de tussentijdse conclusies ten aanzien van bovenstaand onderzoek mee in de besluitvorming. Vervolgens wordt de Tweede Kamer uiterlijk aan het eind van de eerste helft van 2023 nader geïnformeerd over de exacte uitkomsten van dit onderzoek waarbij ook wordt ingegaan op de door de Kamer aanvaarde moties over de fiscale behandeling van bedrijfsoverdrachten.

Daarna is het kabinet voornemens om de uitkomsten van het onderzoek ten aanzien van de fiscale regelingen gericht op bedrijfsopvolging mee te nemen in wetgeving in het Belastingplan 2024.

Let op: De bedrijfsopvolgingsregeling en de fiscale doorschuifregelingen liggen onder vuur, maar het kabinet wil ze voor reële gevallen handhaven. De aangepaste regelgeving moet in 2024 ingaan, dus 2023 wordt een spannend jaar voor bedrijfsopvolging. Speelt dit bij u, houd de lijn met uw adviseur dan kort.

Bron: Conatum en Tax & Balances

Ook in 2022 hebben wij weer mogen bijdragen aan het realiseren van ambities van vele ondernemers en hun ondernemingen.
Dank voor het in ons gestelde vertrouwen.

Wij wensen u allen fijne feestdagen en alle goeds voor 2023!